Discussion Paper

Sürdürülebilir baraj yapımı icin: Çevresel korumanın önemi; Türkiye örnek olayı

Scheumann, Waltina et al.
Discussion Paper (11/2011)

Bonn: German Development Institute / Deutsches Institut für Entwicklungspolitik (DIE)

ISBN: 978-3-88985-540-4
Price: 6 €

Bu yazıda, Türkiye'nin baraj konulu çevre politikalarında yaptığı reformlar ile yerli ve yabancı tarafların (Avrupa Birliği (AB) gibi) yazalar ve uygulamalar üzerindeki etkileri açıklanmaktadır. Söz konusu çalışma, AB ÇED Yönetmeliği'ne uyum sağlamak amacıyla Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği'nde zamanla yapılan değişikliklerin oldukça önemli gelişmeler ve iyileştirmeler sağladığını ortaya koymuştur. Bu yazı, liberalleşen bir enerji/elektrik sektöründe gerçekleştirilecek bir projenin karar alma sürecinde ÇED'in rolü hakkında görüşler sunmakta, uluslararası finans sağlayıcılar ile yerel aktörlerin Sivil Toplum Kuruluşu'lar, şirketler ve akademisyenler) ÇED çalışmalarının kalitesine verdiği önem konusunda ve Çevre ve Orman Bakanlığı'nın ve Bölge Müdürlüklerin denetim ve izleme kapasitesi hakkında bilgi vermektedir. Ayrıca, karar alma sürecinde kamu yararlarına önem verilip verilmediğini incelemekte, doğal kaynakların korunması hususunda ulusal yasaların zayıf kaldığı noktalara dikkat çekmektedir. Diğer bazı eksikliklerin yanı sıra, yasal boşluklar da büyük baraj projelerinin ÇED Yönetmeliği gereksinimlerinden muaf kalmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte, incelenen büyük baraj projeleri Türk toplumunun daha kuşkucu bir noktaya geldiğini ve adil olmayan yeniden iskan uygulamaları, çevresel nedenler ve kültürel nedenlerle baraj projelerine karşı çıkmaya başladığı görülmüştür.

Bu yazı, 2009 yılında Alman Kalkınma Enstitüsü Ülke Çalışma Grubu tarafından Türkiye'de yapılan araştırma ve inceleme gezisinin sonuçlarını ortaya koymaktadır. Üç aylık çalışmamız boyunca pek çok barajı gezdik (Atatürk, Birecik, Ermenek, Seyhan, Havran, Yusufeli, Deriner), baraj planlaması, çevre planlaması, yeniden iskan planlaması ve proje uygulamasıyla ilgilenen devlet görevlileriyle, Türkiye Büyük Millet Meçlisi (TBMM) üyeleriyle, özel sektör temsilcileriyle ve baraj tartışmalarına katılan Sivil Toplum Kuruluşu'lar ile görüştük.